GAPS Diyeti

GAPS (Gut and Psychology Syndrome) Diyeti, bağırsak florası ile zihinsel ve nörolojik sağlık arasında kurulan bağlantıya odaklanan özel bir beslenme programıdır. Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından geliştirilmiş bu diyet, özellikle otizm, DEHB, disleksi, depresyon ve anksiyete gibi durumlara sahip bireylerin desteklenmesi amacıyla oluşturulmuştur.

GAPS Diyetinin Ortaya Çıkışı

Dr. Campbell-McBride, oğlunun otizm teşhisi sonrası bağırsak-beyin ilişkisini araştırmış ve klasik tıbbi yaklaşımların ötesine geçerek GAPS protokolünü geliştirmiştir. Diyetin temel varsayımı; bağırsak duvarındaki geçirgenliğin artması (leaky gut), toksinlerin kana karışarak beyni etkileyebileceğidir.

Bağırsak Sağlığı Neden Bu Kadar Önemlidir?

• Bağışıklık Sisteminin Merkezi: Vücudun bağışıklık hücrelerinin büyük bir bölümü bağırsakta bulunur.
• İkinci Beyin: Bağırsakta bulunan milyarlarca mikrobiyota, nörotransmitter üretiminde (örneğin serotonin) önemli rol oynar.
• Besin Emilimi: Yetersiz bağırsak sağlığı, temel vitamin ve minerallerin emilimini olumsuz etkiler.
• Zihinsel Sağlık: GAPS diyeti, bağırsaktaki mikrobiyal dengenin bozulmasının anksiyete, depresyon ve davranış bozukluklarına yol açabileceğini öne sürer.

Kimler GAPS Diyetini Uygulamalıdır?

GAPS diyeti aşağıdaki bireyler için alternatif bir tedavi destek yöntemi olabilir:

• Otizm spektrum bozukluğu olanlar
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Disleksi, dyspraxia ve öğrenme güçlüğü çeken çocuklar
• Anksiyete ve depresyon gibi psikolojik bozuklukları olanlar
• Sindirim sorunları yaşayan bireyler (şişkinlik, gaz, kabızlık, ishal)
• Sık sık gıda intoleransı veya alerjisi yaşayanlar

UYARI: GAPS diyeti, tıbbi bir tedavi değildir. Her bireyin sağlık durumu farklıdır, bu yüzden diyeti uygulamadan önce bir uzmanla görüşülmelidir.

GAPS Diyeti Nasıl Uygulanır?

GAPS Diyeti iki temel aşamadan oluşur:

1. Giriş Aşaması (6 Basamak)

Bu aşama, bağırsak onarımı için en kritik dönemdir. Ev yapımı kemik suyu, haşlanmış sebzeler, doğal yoğurt ve probiyotik içeren fermente gıdalar yavaşça eklenir. Her aşama birkaç gün ile birkaç hafta sürebilir.

2. Ana Diyet Aşaması

Bu aşamada gıda çeşitliliği artar. Et, balık, yumurta, sebze, sağlıklı yağlar (özellikle hayvansal ve hindistan cevizi yağı), fermente süt ürünleri ve bazı meyveler kontrollü şekilde diyete dahil edilir.

GAPS Diyetinin Olumlu Yönleri

1. Bağırsak Florasının Düzenlenmesi: Sindirim sistemindeki yararlı bakteriler artar.
2. Zihinsel Belirtilerde Azalma: Özellikle çocuklarda dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite üzerinde olumlu etkiler rapor edilmiştir.
3. Besleyici Gıdalar: GAPS, işlenmiş gıdaları tamamen dışlayarak doğal ve ev yapımı gıdalara yönlendirir.
4. Bağışıklık Güçlenmesi: Enfeksiyonlara karşı direnç artabilir.

GAPS Diyetinin Zorlukları ve Eleştiriler

• Bilimsel Dayanakların Eksikliği: Şu anda GAPS diyeti için bilimsel olarak kanıtlanmış uzun vadeli klinik çalışmalar yetersizdir.
• Katı ve Kısıtlayıcı Yapı: Özellikle ilk giriş aşamaları oldukça sınırlayıcıdır.
• Besin Eksikliği Riski: Meyve, tam tahıl ve nişastalı sebzeler bir süre diyetten çıkarıldığı için bazı vitamin ve mineral eksiklikleri yaşanabilir.
• Uygulama Zorluğu: Her şeyin ev yapımı ve katkısız olması gerektiğinden zaman ve emek gerektirir.

GAPS Diyeti Kimler İçin Uygundur?

GAPS diyeti, bağırsak sağlığını iyileştirerek psikolojik ve nörolojik rahatsızlıkları hafifletmeyi hedefleyen bütüncül bir yaklaşım sunar. Ancak bu diyet herkes için uygun değildir ve mutlaka bir doktor veya diyetisyen eşliğinde planlanmalıdır. Özellikle çocuklarda uygulanmadan önce kapsamlı değerlendirme yapılması gerekir.

GAPS diyetiyle ilgileniyorsanız, kendinize özel bir yol haritası oluşturmak için sağlık uzmanınızla görüşün. Diyetiniz kadar takip ve değerlendirme süreci de bir o kadar önemlidir.